Rusya’ya Yönelik Yaptırımlar: Bölüm 1

ÖZET

Rusya-Ukrayna hattında aylardır devam eden gerilim, Moskova yönetiminin Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) talep ettiği güvenlik garantilerine ilişkin müzakerelerin sonuçsuz kalmasının ardından 21 Şubat 2022 tarihinde yeni bir aşamaya everilmiştir. Zira bahsi geçen tarihte Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ulusal-uluslararası kamuoyuna seslendiği bir konuşma gerçekleştirmiş olup söz konusu konuşması esnasında Luhansk ve Donetsk’teki ayrılıkçı yapıları bağımsız birer devlet olarak tanıdıklarını açıklamıştır.Bunun ardından 23 Şubat 2022 tarihinde akşam saatlerinde Luhanks ve Donetsk’in güvenliğini sağlamak amacıyla Rus Ordusu’nun Donbas bölgesine girdiği haberleri uluslararası basına yansımıştır. 24 Şubat 2022 tarihinde ise Rusya, Ukrayna’ya yönelik özel operasyon başlattığını duyurmuştur.

Ülkenin başkenti Kiev’in de hedef alındığı saldırılar, Ukrayna’nın bağımsızlığına, toprak bütünlüğüne ve egemenliğine yönelik bir saldırı olması sebebiyle Birleşmiş Milletler (BM) Şartı’na ve dolayısıyla uluslararası hukuka aykırıdır. Bu nedenle de uluslararası toplumun tepkisini çeken operasyon, Rusya’nın ağır yaptırımlara maruz kalmasını beraberinde getirmiştir. Başta ABD ve Avrupa devletleri olmak üzere birçok hükümet, Rusya’yı uluslararası sistemin dışına iterek izole etmeyi amaçlamış ve bir yaptırımlar furyası başlatmıştır. Bu çalışma, iki metinden oluşan bir dizi olacak şekilde savaşın başından beri Rusya’ya uygulanan yaptırımlarla yıldırma sürecinde alınan tedbirleri birkaç başlıkta incelemeyi amaçlamaktadır. Birinci bölümde, Banka ve Finansal Kuruluşlara Yaptırımlar ve Yaptırımlar Ülkelere Göre Sınıflandırılması ele alınacaktır. İkinci bölümde ise, kişilere yönelik ekonomik yaptırımlar ile ulaşım, sanat ve spor alanlarındaki yaptırımlar ele alınacaktır.

Rusya’ya Yönelik Yaptırımlar: Bölüm 1

1. Banka ve Finansal Kuruluşlara Yaptırımlar:

• Rusya Merkez Bankası: Varlıkları dondurularak ülkenin deniz aşırı rezervlerine erişimi sınırlandırılmıştır. AB, ABD, İngiltere ve Kanada, “Rus Merkez Bankası’nın uluslararası rezervlerini yaptırımlarımızın etkisini zayıflatacak şekilde kullanmasını engelleme” konusunda anlaşmışlardır. AB o zamandan beri, “varlıklarını felç etmek” amacıyla 640 milyar avro rezervi olan Rus Merkez Bankası’yla ilgili tüm işlemleri yasakladığını söylemiştir.[1] Rus ekonomisinin uygulanan yaptırımların etkisini hissetmemek için hazırladığı rezervlerini “felç etmeye” yönelik hazırlıklara başlanmıştır. Batı ülkeleri, Rusya Merkez Bankası’nın işlemlerini dondurmak ve varlıklarını likit hale çevirmesini engellemek için tedbirler almıştır. Rus rublesinin değerini kaybetmesi, enflasyonun hızla yükselmesi ve ülkenin finansal olarak savunmasız hale getirilmesi planlanmaktadır.
• SWIFT: ABD, İngiltere, Kanada ve AB’de “bu bankaların uluslararası finans sistemiyle bağlantısının kesilmesini ve küresel olarak faaliyet gösterme kabiliyetlerine zarar vermesini sağlamak” için “belirli” sayıda Rus bankası, Swift uluslararası ödeme sisteminden çıkarılmıştır.  Fakat ülkeler arasında Rusya’yı SWIFT sisteminden çıkarma konusunda görüş birliği sağlanamamıştır. İngiltere, SWIFT konusunda harekete geçilmesi için baskı yapmakta, Kanada da bunu desteklemektedir. Polonya, Litvanya, İrlanda ve Güney Kore gibi ülkelerin de Rusya’nın sistemden çıkarılmasından yana oldukları ifade edilmektedir. Bununla birlikte Almanya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve İtalya’nın bu konuya çekimser yaklaştıkları bilinmektedir.^[2]
• Daha önce Almanya, Rusya ile ticaret yapan firmalarının ilişkilerinin bozulmaması ve zarar görmemesi için Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkartılmasına karşı çıkmıştır. Şimdiyse Almanya’nın da bu konuya olumlu baktığı görülmektedir. 27 Şubat 2022 tarihinde Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada AB Komisyonu, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Güney Kore, Kanada, İspanya, Yunanistan, Kıbrıs, Macaristan ve ABD belirli Rus bankalarının uluslararası ödeme ağı swift sisteminden çıkarılmasına karar verdiğini duyurmuştur.[3] Böylece bankaların uluslararası finansal sistemden kopmasının sağlanması ve küresel olarak faaliyet gösterme yeteneklerine zarar verilmesi hedeflenmiştir. Açıklamada Rusya Merkez Bankası’nın söz konusu yaptırımların etkisini bertaraf etmek için uluslararası rezerv biriktirmesini önlemek açısından kısıtlayıcı önlemler alınacağını da belirtilmiştir. Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AB Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen,Rusya Merkez Bankasının varlıklarını felç edeceğiz. Bu, işlemlerini donduracak, varlıklarını tasfiye etmesini imkânsız hale getirecektir.” ifadesinde bulunmuştur.^[4] Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian da önlemlerin “Rusya ekonomisini boğmayı” hedeflediğini dile getirmiştir.^[5]

• VEB, Rossiya, IS Bank, GenBank, Promsvyazbank ve Black Sea Bank isimli Rus bankaları hedef alınmıştır. Rus kurumlarına yönelik bu yaptırım, kurumların varlıklarını dondurmayı amaçlamakta ve bu bankaların işlem yapmasını engellemektir.^[6]
• Rusya’nın SWIFT’ten çıkartılması, Rusya’nın doğal kaynakları üzerinden gelir elde etmesini zorlaştıracaktır. Almanya, uluslararası toplum tarafından yaptırım uygulanan tüm Rusya bankalarının SWIFT’ten çıkartıldığını ve gelecekte bazı şirketlerin eklenebileceğini duyurmuştur.^[7]
• SBERBANK: Rusya’nın en büyük bankası Sberbank dahil olmak üzere üç Rus bankası ve bir Belarus bankası daha SWIFT’den kaldırılmıştır. Bu bankalar, Rus finans sistemi ve Putin’in savaşı daha da ilerletme yeteneği için kritik öneme sahiptir. Rusya’nın en büyük bankalarından biri olan Aberbank’a uygulanan yaptırım ile finans sektörünün küresel sistemden izolasyonunun sağlamlaştırılması amaçlanmıştır. Tröstlere ilişkin önlemler rafine edilmiş ve hükmün gözden geçirilmiş bir versiyonunda uygun istisnalar belirlenmiştir (örneğin, insani amaçlar veya sivil toplum için).  Muhasebe, denetim, yasal denetim, defter tutma ve vergi danışmanlığı hizmetleri, işletme ve yönetim danışmanlığı ve halkla ilişkiler hizmetleri gibi doğrudan veya dolaylı olarak Rus hükümetine ve ayrıca tüzel kişilere, kuruluşlara yönelik belirli işle ilgili hizmetlerin sağlanması veya Rusya’da kurulan kuruluşlar artık yasaklanmıştır.[8]
• VTB Bank: ABD ve İngiltere, Rusya’nın Batılı finans kuruluşlarıyla yoğun çalışan, ikinci en büyük bankasının varlıklarını dondurmuştur. Bu da bankanın ve bağlı kuruluşlarının İngiltere veya ABD’de kendi vatandaşlarıyla herhangi bir iş yapamayacağı anlamına gelmektedir.
• Alfa-Bank ve Bank Otkritie: Yeniden finansman için AB’de tahvil, hisse veya kredi ihracı konusunda yasakla karşı karşıyayken; ABD, Alfa’ya borç ve öz sermaye kısıtlamaları getirmiştir. Aynı zamanda ABD, Otkritie’ye tam blokaj yaptırımları uygulamıştır.
• Sovcombank ve Novikombank: ABD, Sovcombank ve Novikombank’a karşı tam bloke edici yaptırımlar uygularken; Rus Tarım Bankası, Moskova Kredi Bankası ve Gazprombank’a yeni borç ve öz sermaye kısıtlamaları getirmiştir.
• Industrial Savings Bank, Genbank ve Karadeniz Kalkınma ve Yeniden Yapılanma Bankası: İngiltere tarafından yaptırımlara tabi tutulmuştur.
• VEB.RF: AB tarafından yaptırımlara tabi tutulmuştur. Zaten ABD ve İngiltere’nin yaptırım listelerindeydi.
• Rus devletinin Birleşik Krallık’ta devlet borcunu artırması fiilen yasaklanmıştır ve Rus devlete ait kuruluşların hisseleri artık AB borsalarında işlem göremeyecektir.
• İngiltere, Rus vatandaşlarının ülkedeki banka hesaplarına 50.000 sterlin, AB ise AB bankalarında 100.000 avroluk bir limit koymuştur.
• Belarus Bankaları: ABD, Minsk’in Rus işgaline katılmasına tepki olarak iki devlet bankası olan Belinvestbank ve Bank Dabrabyt’e yaptırım uygulamıştır. Buna ek olarak, Minsk merkezli iki şirket- emlak grubu Belinvest ile mühendislik ve finansal kiralama şirketi CJSC Belbizneslizing yaptırım listesine dahil edilmiştir.

2. Yaptırımların Ülkelere Göre Sınıflandırılması:

ABD: Rusya’ya karşı yaptırım uygulayan devletlerin başında ABD gelmektedir. ABD Başkanı Joe Biden, Rusya saldırganlığına karşı iki seçeneklerinin bulunduğunu belirtmiştir. İlki yaptırımlardır. İkincisi ise Üçüncü Dünya Savaşı’dır. Bu bağlamda ABD, Rusya’ya karşı çeşitli yaptırım kararları almıştır.

• ABD, ayrılıkçı sözde yönetimlerin bulunduğu Donetsk ve Luhansk’la tüm ticari ve finansal ilişkileri yasaklamış, bu bölgelerden ithalat ya da ihracat yapılmasını engellemiştir.
• Rus bankaları Vnesheconombank (VEB) ve Promsvyazbank (PSB) ile 42 iştirakini yaptırım listesine almıştır. Bu kuruluşların ABD’deki varlıkları dondurulmuş ve ABD’li bireyler ve işletmelerle herhangi bir işlem yapmaları yasaklanmıştır.
• Putin’in yakın çevresindeki 10 kişi yaptırım listesine eklenmiştir. Kuzey Akım-2 Projesini yapan firma ve yetkilileri de yaptırım kapsamına alınmıştır. [9]
• Rusya’nın en büyük ikinci finans kurumu olan VTB Bank dahil 4 Rus bankası daha yaptırım listesine eklenmiştir.
• ABD Hazine Bakanlığı; Bank Otkritie, Sovcombank OJSC ve Novikombank ile 34 iştirakını da yaptırım listesine dahil etmiştir.
• Rusya’nın en büyük bankası Sberbank ile 25 iştirakının ABD merkezli bankalarda muhabir hesabı açması engellenerek dolar üzerinden yapılan işlemlere erişim kısıtlanmıştır.
• Büyük Rus kurumları Sberbank, AlfaBank, Credit Bank of Moscow, Gazprombank, Russian Agricultural Bank, Gazprom, Gazprom Neft, Transneft, Rostelecom, RusHydro, Alrosa, Sovcomflot ve Russian Railways’e yeni borç ve öz sermaye kısıtlamaları getirilmiştir.
• Rusya’nın askeri kabiliyetini sürdürmek için ihtiyaç duyduğu teknolojilere ve diğer ögelere erişimini engelleyecek ihracat kısıtlaması getirilmiştir.
• Rusya’ya yarı iletkenler, bilgisayarlar, telekomünikasyon ürünleri, bilgi güvenliği ekipmanları, lazer ve sensör gibi teknolojilerin ihracatı kesilmiştir.
• Putin, Lavrov, Şoygu ve Rusya Güvenlik Konseyi’nin üyeleri yaptırım listesine alınmıştır.
• ABD, 12 Rus diplomatı “istenmeyen adam” ilan etmiştir.

İngiltere: İngiltere tarafından ise ülkenin ikinci en büyük bankası VTB’nin de dahil olduğu, büyük Rus bankalarına varlık dondurması uygulayacağı ve büyük Rus şirketlerinin İngiltere’de finansman sağlamasını durduracağı duyurulmuştur.[10] Buna ek olarak İngiltere, Rus gemilerinin İngiliz limanlarına erişimini yasaklama kararı almıştır. Ayrıca İngiliz Shell firması da Rus şirketleriyle tüm ortaklıklarını sonlandıracağını açıklamıştır.

Almanya: Almanya, Kuzey Akım 2 Doğalgaz Boru Hattı Projesini durdurmuştur. [11]

Fransa: Rus yetkililerin Fransa’daki mal varlığına el koyduğunu açıklamıştır.  Fransa Cumhurbaşkanı Ukrayna’ya askeri teçhizatla birlikte 300 milyon avroluk ek yardım teslim edildiğini duyurmuştur.^[12]

İtalya: İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada Ukrayna hükümetine 110 milyon  avro yardım göndereceklerini belirtmiştir.[13]

Kanada: Kanada’dan yapılan açıklamada ise 62 kişi ve kuruluşa karşı yaptırım kararı alındığı ifade edilmiş ve tüm ihracat izinlerinin askıya alınacağı bildirilmiştir.[14] Kanada Başbakanı Justin Trudeau, “Bugün, Rusya’nın pervasız ve tehlikeli askeri saldırısının ışığında, daha ağır yaptırımlar uyguluyoruz.” açıklamasında bulunmuş ve yaptırımların Rus Güvenlik Konseyi’ni hedef alacağını ifade etmiştir. Ayrıca Kanada’ya gelmek isteyen Ukraynalıların göçmenlik başvurularına öncelik verilmesine karar verişmiştir.[15] Buna ek olarak Kanada’da Rus votkasının satışı yasaklanmıştır.

Finlandiya: Ukrayna’ya hem insani hem de askeri yardım gönderen Finlandiya, tıpkı Kanada gibi, Rus votkasının satışını yasaklayan ülkeler arasında yer almaktadır.

Japonya: Başbakanı Fumio Kishida, Japonya’nın finansal kurumları ve askeri teçhizat ihracatını da içerecek şekilde Rusya’ya karşı yaptırımları güçlendireceğini söylemiş ve kaynak bakımından fakir ülkesinin enerji arzı üzerinde bir etkinin olası olmadığını da sözlerine eklemiştir. Başbakan, “Japonya, statükoyu zorla değiştirme girişimine asla müsamaha etmeyeceğimizi açıkça göstermelidir” ifadesine yer vermiştir.[16] Tokyo’nun swift yasağına katılması gibi yaptırımlarla Rus finans kurumlarını ve bireyleri hedef almasının yanı sıra yarı iletkenler gibi askeri amaçlı malların ihracatını durduracağı ifade edilmiştir. Japonya’dan Tokyo’nun yaptırımlarla Rus finans kurumlarını ve bireyleri hedef alacağı ve yarı iletkenler gibi askeri amaçlı malların ihracatını durduracağına yönelik açıklama gelmiştir.[17]

Güney Kore: Güney Kore yetkilileri, stratejik ürünlerin ihracatını yasaklayarak Rusya’ya karşı ihracat kontrollerini sıkılaştırmaya ve Batılı ülkelerin bazı Rus bankalarını SWIFT uluslararası ödeme sisteminden bloke etme hareketlerine katılmaya karar verdiklerini açıklamıştır. Bu kapsamda Güney Kore de stratejik ürünlerin ihracatını yasaklamıştır. Ayrıca Seul, uluslararası enerji piyasasının istikrara kavuşturulması için stratejik petrol rezervlerinin ek olarak serbest bırakılmasını teşvik etmeye ve LNG’nin Avrupa’ya yeniden satışı gibi diğer önlemleri teşvik edeceğini dile getirmiştir.[18]

Avustralya: Avustralya, “ekonomik ağırlığı Moskova için stratejik öneme sahip olan oligarklara” ve Rus birliklerinin Ukrayna’ya gönderilmesine izin vermek için oy kullanan 300’den fazla Rus parlamento üyesine ağır yaptırımlar uygulanacağını ifade etmiştir.^[19]

Yeni Zelanda, Rusya’ya seyahat yasakları getirmiş ve askeri ve güvenlik güçlerine ticareti Rusya ile ticareti yasaklamıştır. Başbakan Jacinda Ardern yaptığı açıklamada, Rusya ile ticareti keseceğini ve krizi çözmek için diplomatik diyaloğa dönüş çağrısında bulunmaya devam ederken Rus yetkililere seyahat yasakları uygulayacağını duyurmuştur.[20]

İsrail: Dışişleri Bakanı Yair Lapid, ülkesinin BM Genel Kurulu’nda yapılacak olağanüstü toplantı sonunda Rusya-Ukrayna savaşına yönelik karar metni oylamasında lehte oy kullanacağını duyurmuştur. ABD’nin kendileri için “en önemli müttefik olduğunu ve olacağını” vurgulayan Lapid, Washington yönetiminden “iki noktada İsrail’in dikkatli olması gerektiğini anlamalarını” talep etmiştir. Öte yandan, savaş nedeniyle yaklaşık 4 bin kadar İsrail vatandaşının Ukrayna’yı terk ettiğine işaret eden Lapid, binlerce İsrail vatandaşının hala Ukrayna’da bulunduğunu ve 18 bin kadar Yahudi’nin İsrail’e göç etmek için uygun olduğunu aktarmıştır.[21]

İsviçre: İsviçre, tarafsız devlet konumunda olmasına rağmen yaptırım uygulayan devletler kervanına katılmayı seçmiştir.

Tayvan: Tayvanlı yetkililer, Rusya’ya yaptırım uygulamak amacıyla tüm ihracat kontrol kurallarına uyacağını ifade etmiştir. Önemli bir Apple tedarikçisi ve Asya’nın borsada işlem gören en değerli şirketi olan Taiwan Semiconductor Manufacturing (TSMC), sağlam bir ihracat kontrol sistemine sahip olduğunu ve kurallara uyacağını dile getirmiştir.[22] Başbakan Su Tseng-chang, işgal eylemini çok sert bir şekilde kınadıklarını ve ortak yaptırımlar uygulamak için demokratik ülkelere katılacaklarını bildirmiştir.[23]

Sonuç

Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik müdahalesinin Avrupa güvenlik mimarisine yönelik bir saldırı olarak değerlendiren Avrupalı devletler, ABD’nin öncülüğünde hareket ederek Moskova’ya karşı yaptırım diplomasisi başlatmıştır. Bu yaptırım diplomasisinin Rusya’ya ağır bir ekonomik yük oluşturacağı düşünülmektedir. Dünya devletlerinin Rusya’nın ilhak ettiği topraklara karşılık verdiği tepki, Rusya’nın ekonomik yönden savaşı karşılamayı imkânsız kılacağı yaptırımlar uygulamak olmuştur.

Yaptırımlar, ülkelerin birbirleri ardına katılarak kolektif bir yapıya ulaşmasının yanı sıra, uygulanan yaptırımların birbirilerini tamamlayacak şekilde planlamasını da içermektedir. Rusya’nın açtığı savaşa verilen yaptırımlar karşılığının süreç içerisinde nasıl evirileceği merak konusu olmaya devam etmektedir.

Yazının ikinci bölümünde kişilere yönelik ekonomik yaptırımlar ile ulaşım, sanat ve spor alanlarındaki yaptırımlar ele alınacaktır.

Kaynakça:

[1] “Russia Lost Access to Half Its Reserves, Finance Minister Says”, Bloomberg, https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-03-13/russia-lost-access-to-half-its-reserves-finance-minister-says#xj4y7vzkg, (Erişim Tarihi: 17.06.2022).

[2] “A divided West Still Can’t Agree on SWIFT Sanctions”, Protocol, https://www.protocol.com/bulletins/russia-swift-sanctions-ukraine, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[3] “Japan joins U.S., others in excluding Russia from SWIFT system”, Reuters, https://www.reuters.com/business/finance/japan-joins-us-others-excluding-russia-swift-system-2022-02-27/, (Erişim Tarihi: 18.06.2022).

[4] “Ukraine conflict: What is Swift and why is banning Russia so significant?”, BBC, https://www.bbc.com/news/business-60521822, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[5] “List of Sanctions Against Russia Ater It ınvaded Ukraine”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/list-of-sanctions-on-russia-after-invasion, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[6] “What Sanctions Have Been Placed on Russia, and Will They be Effective?”, DW, https://www.dw.com/en/what-sanctions-have-been-placed-on-russia-and-will-they-be-effective/a-60884849, (Erişim Tarihi: 28.02.2022).

[7] “List of Sanctions Against Russia Ater It ınvaded Ukraine”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/list-of-sanctions-on-russia-after-invasion, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[8] “EU adopts sixth package of sanctions against Russia – Russia’s war on Ukraine”,  Kurzy, https://www.kurzy.cz/zpravy/655058-eu-adopts-sixth-package-of-sanctions-against-russia-russias-war-on-ukraine/, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[9] “List of Sanctions Against Russia Ater It ınvaded Ukraine”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/list-of-sanctions-on-russia-after-invasion, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[10] A.g.e.

[11] “Sanctions adopted following Russia’s military aggression against Ukraine”, European Commision, https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/banking-and-finance/international-relations/restrictive-measures-sanctions/sanctions-adopted-following-russias-military-aggression-against-ukraine_en, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[12] A.g.e.

[13] “Italy to give Ukraine 110 mln euros”, Interfax, https://interfax.com/newsroom/top-stories/74667/, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[14] “What sanctions are being imposed on Russia over Ukraine invasion?”, BBC, https://www.bbc.com/news/world-europe-60125659, (Erişim Tarihi: 03.06.2022)

[15] “Canadian Sanctions Related to Russia”, Government of Canada, https://www.international.gc.ca/world-monde/international_relations-relations_internationales/sanctions/russia-russie.aspx?lang=eng, (Erişim Tarihi: 03.06.2022)

[16] “Keynote Address by Prime Minister KISHIDA Fumio at the IISS Shangri-La Dialogue”, Prime Minister of Japan and His Cabinet, https://japan.kantei.go.jp/101_kishida/statement/202206/_00002.html, (Erişim Tarihi: 10.06.2022).

[17] “Sanctions adopted following Russia’s military aggression against Ukraine”, European Commision, https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/banking-and-finance/international-relations/restrictive-measures-sanctions/sanctions-adopted-following-russias-military-aggression-against-ukraine_en, (Erişim Tarihi: 05.06.2022).

[18] A.g.e.

[19] “Russia’s aggression against Ukraine: EU adopts sixth package of sanctions”, Consilium Europa, https://www.consilium.europa.eu/de/press/press-releases/2022/06/03/russia-s-aggression-against-ukraine-eu-adopts-sixth-package-of-sanctions/, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[20] “The List of Global Sanctions on Russia for the War in Ukraine”, CNN Business, https://edition.cnn.com/2022/02/25/business/list-global-sanctions-russia-ukraine-war-intl-hnk/index.html, (Erişim Tarihi: 03.06.2022).

[21] “Russia: list of persons named in relation to financial and investment restrictions”, GOV.UK, https://www.gov.uk/government/publications/financial-sanctions-consolidated-list-of-targets/ukraine-list-of-persons-subject-to-restrictive-measures-in-view-of-russias-actions-destabilising-the-situation-in-ukraine, (Erişim Tarihi: 03.06.2022)

[22] “Russia Sanctions: Taiwan’s TSMC Joins Western Ban on Technology For Moscow”, Riazhaq, http://www.riazhaq.com/2022/03/russia-sanctions-taiwans-tsmc-joins.html#:~:text=Taiwan%20Semiconductor%20Manufacturing%20Company%20(TSMC,risk%20additional%20US%20sanctions%20itself., (Erişim Tarihi: 018.06.2022).

[23] A.g.e.