ÖZET

İnternet altyapıları artık değişiyor. Elon Musk’ın kurucusu olduğu SpaceX şirketi ile dünyanın her yerinden yüksek hızlı internete erişim artık mümkün oluyor. Fakat bu internetin evimizde kullandığımız, kablolar üzerinden geçen internete göre bazı farklılıkları ve avantajları bulunmaktadır. En önemli farkı, kullanıcıya sunulan bu internetin yerel sağlayıcılar tarafından verilmemesi ve bu yüzden de hükümetler tarafından herhangi bir sansür uygulanamamasıdır. Buna ek olarak kişisel verilerinizin korunması hususunda da birçok avantajı beraberinde getirmektedir. Verileriniz hükümetlere ait serverlar yerine birbirine lazerlerle bağlı binlerce uydu ile gerçekleşecek. Starlink’in bir diğer kullanım alanını ise Rusya-Ukrayna savaşında gözlemlemekteyiz. Starlink’in Ukrayna ordusuna sağladığı üstünlüğü cephede açık bir şekilde görebiliyoruz. Son dönemde Elon Musk ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski arasındaki tartışmalar Starlink’in kritik önemini yeniden gündeme taşıdı. Bu makalede, Starlink uydu internet sistemini tanıtacağız. Hayatımızda ne gibi değişiklikler getireceğini ve stratejik önemini açıklamaya çalışacağız.

Starlink Günümüz İnternetini Nasıl Değiştiriyor? Starlink’in Savaşlar ve İnternet Sansürü Üzerindeki Etkisi

Giriş

Uzay yarışı 1969’yılında ABD vatandaşı Neil Armstrong’un Ay’a inişinden sonra yavaşlamıştı. Özellikle 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılması ile ikinci plana itildi. Fakat yıllar sonra uzay teknolojileri yine hayatımıza girmeye ve konuşulmaya başladı. Son zamanlarda adını sıkça duymakta olduğumuz Elon Musk’ın kurucusu olduğu SpaceX şirketinin devrim açan yeniden kullanılabilen roket teknolojisi sayesinde, uzay seyahatlerinin maaliyetinde ciddi bir düşüş oldu. Uzay seyahatlerinin maaliyetlerinin azalması sonrasında yine SpaceX tarafından başlanılan Starlink Projesi’nin hedefi ise düşük yörüngedeki binlerce uydu ile altyapıya ihtiyaç duyulmaksızın dünyanın her yerinde yüksek hızlı interneti erişilebilir kılmak.

Bu projenin etkilerini ise hükümetler daha yeni yeni kavramaya başladılar. Savaşlardan tutun da jeopolitik krizlere kadar birçok alanda etkisini görmeye başladığımız bu projeyi yakından tanıyalım.

Kaynak: https://en.wikipedia.org/wiki/Elon_Musk

 Starlink Nedir?

 Starlink, yayın akışını, çevrimiçi oyunları, görüntülü aramaları ve daha fazlasını destekleyebilen geniş bant internet sunmak için düşük bir dünya yörüngesini kullanan dünyanın ilk ve en büyük uydu takımyıldızıdır. Gelişmiş uydular ve özel olarak tasarlanmış kullanıcı donanımından yararlanan Starlink, dünyanın her yerindeki kullanıcılara yüksek hızlı, düşük gecikmeli internet sunar.

Uydu internet hizmetlerinin çoğu, gezegenin yörüngesinde 35.786 km’de dönen tek sabit uydulardan gelir. Sonuç olarak, sinyallerin kullanıcı ile uydu arasındaki gidiş-dönüş veri süresi (gecikme olarak da bilinir) yüksektir, bu da akış, çevrimiçi oyun, görüntülü arama veya diğer yüksek veri hızı etkinliklerini desteklemeyi neredeyse imkânsız hale getirir.

Resim 1: Starlink Uydusunun Uzaya fırlatılışı.

Kaynak: https://pbs.twimg.com/media/FemHbOYUUAIlLXD?format=jpg&name=large

 Starlink, dünyaya çok daha yakın, yaklaşık 550 km’de yörüngede dönen ve tüm dünyayı kaplayan binlerce uydudan oluşan bir takımyıldızdır. Starlink uyduları düşük bir yörüngede olduğundan, gecikme süresi önemli ölçüde daha düşüktür: 600+ ms’ye karşı yaklaşık 20 ms.

Starlink uyduları ilk olarak 2020 yılında yörüngeye yerleştirilmeye başlandı. Aradan geçen 2 yıllık sürede 20 Kasım 2022’de yörüngeye gönderilen 54 uydu ile toplam sayı 3.505’e çıktı. 2024’e kadar bu sayının 6.000’i aşması bekleniyor. Elon Musk bu sayıyı 2029’a kadar yaklaşık 42.000’e çıkartma hedefinde. Bu sayede tüm dünyayı kapsayacak ve geniş kullanıcı sayısına hizmet verebilecek bir internet bağlantısını sunabiliyor olacak.

Dünya nüfusunun neredeyse yarısının internete erişimi bulunmamaktadır. Bunun sebebi genel olarak internet bağlantısının sağlanabilmesi için genellikle yer altından döşenen kablolardır. Her ne kadar siz internet sağlayıcılarının sitelerinde %99 kapsama alanı gibi haberler görseniz de bu rakamlar nüfusun 10.000 ve üzeri olduğu bölgeler için geçerlidir. Eğer nüfus bölgede 10.000’den azsa ve internet sağlayıcısı o bölgeye internet vermiyorsa o bölge sayılmıyor.

Resim 2: Starlink çanak anteni ile internetin olmadığı yerlerde hareket halindeyken bile internete bağlanmak mümkün.

Kaynak: https://api.starlink.com/public-files/Marketing_LandingTravel_Redesign.webp

Bir önemli özelliği ise, hareket halindeyken bile bu internet hizmetinden faydalanabiliyor olmanızdır. Yani arabanızın çatısına bu anteni monte ederseniz veya geminiz ile baz istasyonlarının bulunduğu kıyılardan uzak bölgelere gitseniz dahi internet bağlantınız kesilmeden devam edecektir.

Starlink’e Nasıl Bağlanılır?

Starlink’in aylık ücreti yaklaşık 80 Euro olmakla beraber, gönderilen uydu sayısı arttıkça internet bant genişliği de kullanıcı başına artmaktadır. İlk başlarda 100 Mbps hız sağlayabilmekteyken şimdilerde bu hız 350 Mbps seviyelerine kadar yükseldi. Bu hız Türkiye’deki ortalama internet hızı olan 43 Mbps ile karşılaştırıldığında gerçekten kullanıcıya yüksek hızlar sunabilmektedir. Starlink tarafından hedeflenen bağlantı hızı ise 1.000 Mbps. Bu internet hızını sağlayan Türkiye’de hizmetler var fakat bu hizmeti taşıyabilecek altyapı ise birçok hanede bulunmamaktadır.  Türkiye’de fiber optik diye satılan internet ise aslında yine bakır kablolar üzerinden iletilen bir internet olup hız limiti 200’ün üstüne çıkamamaktadır. Hatta birçok hanede bu rakam 100’e kadar çıkabilmektedir. Ortalama olarak en yüksek internet hızını verebilen ülke olan Singapur’da ortalama internet hızı ise 250 Mbps’dır. Avrupa’da ise en hızlı internet sağlayıcısı ise Romanya’dır, ortalama 232 Mbps.^[1]

Kullanıcı olarak kaydolduktan sonra bir seferliğine mahsus olmak üzere pizza kutusu büyüklüğünde bir anten satın almanız gerekiyor. Bu anten Starlink için özel olarak tasarlanmıştır. Bu antenin fiyatı ise €460 olarak belirlenmiş durumdadır. Fakat abone sayısının artması ile bu anten üretimi artacağından dolayı, geniş üretim bantları ile bu anten fiyatlarının da gerilemesi bekleniyor.

 Resim 3: Starlink çanak anteninin evlerdeki kurulumu.

Kaynak : https://api.starlink.com/public-files/Marketing_LandingHighspeed_Next.webp

Anten kurulumu yapıldıktan sonra, anten uydulara bağlanmak için kendi konumunu bir seferliğine sabitliyor. Şu anda yörüngedeki uydu sayısı az olduğundan bu sabitleme işleme gerekiyor fakat ileride yörüngedeki uydu sayısı arttıkça sabitleme pek gerekmeyecek.

Her ne kadar bulutlar ve yağmurlu havalar bağlantı kalitesini düşürüyor olsa da dünyadaki ortalama internet hızı göz önüne alındığında yine de yüksek internet hızı ve imkanı anlamına geliyor. Sadece ABD’yi ele alacak olursak internet erişiminin kötü olduğu bölgelerde yaşayan 60 milyon kullanıcıya ulaşması hedefleniyor. 60 milyon kullanıcı sayısı sadece ABD göz önüne alındığında bile yıllık olarak 6 milyar dolara tekabül ediyor. Telekomünikasyon endüstrisi ise dünya çapında yıllık trilyon dolarlık bir endüstri haline dönüşmüş durumdadır. Elon Musk ise bu pastadan sadece küçük bir pay almak istiyor. Yaklaşık hedefi yıllık 50-60 Milyar dolar. Bu para hem Starlink’in maliyetini karşılayacak hem de Elon Musk’ın hayalini kurduğu Mars projesini fonlayabilecek kadar büyük bir miktar. Toplam kullanıcı sayısının 2025 yılında 40 milyona ulaşması hedefleniyor. Bu sayı ise Elon Musk’ın yıllık 30 milyar dolar gelir hedefini yakalamasına olanak sağlayacak.

Uyduların Tasarımı

Astronomların en korktuğu senaryo bu kadar uydunun çok yakın bir yörüngede dolanacak olması ve ileride oluşabilecek uzay kazalarıdır. Fakat SpaceX bu konuda son teknoloji çözümler getirdi. Uyduların her birinde “Star Tracker (Yıldız izleyici)” diye adlandırdıkları bir sistem ile donattılar. Bu navigasyon sistemi sayesinde uydular sahip oldukları plazama iticileri ile yörüngelerini ayarlayabiliyorlar ve herhangi bir çarpma olasılığına karşı kendilerini koruyabiliyorlar. Daha doğrusu çarpma olasılığı olan objelerin yolundan çekiliyorlar. Servis ömrünü tamamlamış olan uydular ise kendilerini dünyanın çekimine bırakarak atmosferde kendi kendisini yanarak imha ediyor.

Resim 4: Starlink uydularının gece görünümü.

Kaynak: https://starwalk.space/gallery/images/may-2020-starlink-satellites/1024×576.jpg

Starlink uyduları, gece gökyüzünde çıplak gözle görülebilirler ve karanlık gökyüzünde düz bir çizgide hareket eden bir dizi parlak ışık olarak gözükür. Birbiri ardına hızlıca hareket ederler. Bu gök bilimciler için aslında büyük bir sorun oluşturabilmektedir. Çünkü gök bilimciler olası göktaşlarını ve uzay cisimlerini gözlemlerken bu uydular onların yoluna çıkabilir ve hassas gözlemlerini yanıltabilirler. SpaceX bunun önüne geçebilmek için parlaklığı azaltacak bazı malzemeler kullansa da yine de gökyüzünde görülebiliyorlar. Elon Musk ise bir sonraki iterasyonlarında parlaklığın daha da azaltacağı vaadinde bulunmuştur.

Starlink ve İnternet Sansürü

Starlink’in sağladığı internet bağlantısı ülkelerdeki internet sağlayıcıları üzerinden sağlanmadığı için internet sağlayıcıları üzerinden herhangi bir kısıtlama yapılamayacak olması en önemli gelişmelerden birisidir. Herhangi bir sansür uygulaması Starlink için geçerli olmayacak fakat Starlink tarafından sağlanan internette bazı global kısıtlamalar olacak. Örnek olarak, uyuşturucu maddelerin pazarlandığı siteler gibi sitelere izin verilmeyecek. Bunun gibi global olarak yasadışı kabul edilen siteler dışındaki bütün sitelere erişim olacak.

İnternet uydu aracılığı ile sağlandığından dolayı, bir router yardımı ile wifi ’ya çevrilebilecek ve bir hanedeki bütün kullanıcılar herhangi bir sansür olmaksızın interneti kullanabilecekler. Yani tek bir uydu bağlantısı ile birçok insan sansürsüz internete sahip olabilecek. Bu Çin, İran ve Rusya gibi ülkeler açasından birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Bu ülkelerde internet son derece sıkı bir şekilde sansürlenmekte ve kullanıcıların her adımları takip edilmektedir. Fakat Starlink bağlantısı ile kullanıcıların birbirleri ile haberleşmesi ve yurtdışında yayınlanan içeriklere erişimi engellenemez. Örnek vermek gerekirse, Çin’de 1976’da gerçekleşen Tiananmen Meydanı olaylarını Çin’de yaşayan birçok insan bilmiyor. Bunun sebebi de Çin’in uyguladığı sansürden kaynaklanıyor. Çin’den internete bağlanıyorsanız, Tiananmen olayları ile ilgili bütün içeriklerin yasaklı olduğunu göreceksiniz. Aynı şekilde Çin’de Whatsapp, Facebook, Twitter ve Google gibi uygulamalar da yasaklı durumdadır. Kullanıcıların tümü interneti ancak Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) izin verdiği kadar kullanabilmekteler. Bu filtrelemeye Büyük Çin Duvarı adı verilmektedir. Aynı şekilde kullanıcıların bütün hareketleri, mesajlaşmaları da takip altındadır.

Bir internet sağlayıcısı tarafından sunulan internet hizmetlerinde online aktiviteniz kolaylıkla takip edilebilmektedir. Fakat Starlink ile online aktivitelerin takip edilmesi yerel hükümetler açısından zor olacaktır. Bu internetteki kullanıcı aktivitelerini sınırlamaya ve takip etmeye çalışan hükümetlere büyük zorluk çıkartacaktır. Yeni jenerasyonun haber alma kaynaklarının hızlıca değiştiği ve özellikle internetten haberlere erişimin kolaylaştığı bir ortamda yeni jenerasyonun sadece internet altyapısını kullanarak zapt altına alınmasını bir hayli zorlaştıracaktır.

Starlink’in internet sansürüne karşı uygulamalarına güncel bir örnek olarak İran’ı verebiliriz. 22 yaşındaki Mahsa Amini isimli genç bir kızın Ahlak Polisleri tarafından göz altındayken öldürülmesi sonrası başlayan olaylar İran’da çığ gibi büyüdü. Artan gösteriler hız kesmeden bütün ülkede devam ediyor. İran’ın Molla yönetimi ise gösterilerin organizasyonunu zorlaştıracak bir yöntem olarak interneti kısıtladılar. Hali hazırda birçok haberleşme uygulaması ve internet sitesi zaten İran’da 23 Eylül günü yaptığı açıklamada, “teknoloji şirketlerine İran halkına daha güvenli, dış platformlar ve hizmetler sunma yetkisi verecek” genel bir lisans verdiğini açıkladı. Bakanlık, İran hükümetinin 21 Eylül’de vatandaşlarının çoğunun internet erişimini kestiğini söyledi. Elon Musk ise Twitter adresinden “Starlink Aktive ediliyor…”  paylaşımında bulundu.^[2]

Starlink’in İran’da aktive edilmesi hemen herkesin bunu kullanabileceği anlamına gelmiyor. Starlink sistemine bağlanmak için gereken anten olmadan şu anda bu internet hizmeti kullanılamıyor. Bu çanak antenleri sokmak ise gümrüklerin sıkı sıkıya kontrol edildiği İran’da oldukça zor. Ama İran’daki rüşvet çarkını göz önünde bulunduracak olursak, gerekli bir fonlama ile ABD isterse binlerce çanak anteni ülkeye sokabilir. Georgetown Üniversitesi’nde Yardımcı Profesör olan Karim Sadjadpour, bir grup aktivist tarafından sağlanan bir videoyu paylaştı. İran’a şimdiden düzinelerce terminal gönderildiğini ve sayının daha da artacağını belirtti.^[3] Ama ülkenin önemli bir çoğunluğuna internet sağlayabilecek kadar anteni ülkeye sokmak çok zor. Kısa vadede olmasa da yakın bir gelecekte İran veya Çin gibi ülkeler için interneti kısıtlamak artık çözüm olmaktan çıkacak. Bu teknolojinin giderek yaygınlaşması ile insanlar bir şekilde yasadışı yollarla da olsa Starlink’e bağlanmanın yöntemlerini bulacaklardır.

Starlink ve Ukrayna

Starlink’in parladığı bir başka alan ise Ukrayna oldu. Rus ordusunun Ukrayna ordusuna ait haberleşmeyi kısıtlamak adına ülkedeki haberleşme altyapısını hedef alması sonucunda Ukrayna ordusuna ait haberleşme kapasitesinde büyük düşüş oldu.

Resim 5: İran’a gönderilen Starlink istasyonları

Savaşın başladığı ilk aylarda Ukrayna’ya terminal (Starlink yer istasyonları) sevkiyatı başladı. 28 Şubat’ta Ukrayna Başbakan Yardımcısı ve Ukrayna Dijital Dönüşüm Bakanı Mykhailo Fedorov’un paylaştığı bir twitte^[4] Starlink’e gönderdiği istasyonlar için teşekkür etti. SpaceX tarafından bağışlanan Starlink uydu terminallerinin sayısı gün geçtikçe artmaya başladı. Ukrayna ise daha fazla terminal satın almak için para toplamaya başladı. Hatta diğer ülkelerden bağışlar toplanmaya bile başlanıldı. Bağışların bir kısmı nakit olarak gönderildi, bir kısmı ise direk terminal olarak teslim edildi. Tahmini olarak 25.000 üzerinde terminalin şu anda Ukrayna’da kullanımda olduğu varsayılıyor. The New York Times‘in^[5] edindiği dokümana göre Eylül ayı itibariyle terminallerin büyük kısmı başını ABD, İngiltere ve Polonya’nın çektiği batılı ülkeler tarafından fonlanmaktadır.

İyi bir haberleşme altyapısına sahip olmak savaşlarda son derece önemli. Ukrayna ordusu Starlink sistemi ile gerek dronlar, gerekse de yabancı istihbarat örgütleri aracılığı ile sağladığı istihbaratın ve hedeflerin hızlıca HIMARS’lara ulaştırılmasını sağladı. HIMARS mobil olarak sürekli yer değiştiren ve birkaç dakika içerisinde ateş pozisyonuna geçebilen, son derece yüksek isabet oranı olan uzun menzilli bir roket sistemidir. Rus ordusunun bir numaralı hedefi haline gelen bu sistemler, Starlink aracılığı ile kendilerine ulaştırılan hedefleri kısa sürede imha edebilmişlerdir.

Resim 6: Ukrayna’ya gönderilen Starlink istasyonları.

 Ayrıca Starlink tarafından sağlanan haberleşme altyapısı şifreli olduğu için Rus ordusu bu haberleşme ağına sızamamaktadır. Ayrıca 500 km uzaklıktaki bu uyduları etkisiz hale de getirememektedir . Diğer taraftan Rus ordusu için bu durum tam tersi işlemektedir. Rus ordusuna ait şifreli haberleşme sistemi bulunmaktaydı. Fakat bu şifreli haberleşme sisteminin çalışabilmesi için internet altyapısına ihtiyacı var. Fakat Rusya bu altyapıyı yok ettiği için elinde haberleşmek için iki seçenek kaldı. İlk seçenek komutanların ön cephede bulunup cepheyi birebir yönetmeleriydi. Fakat HIMARS tarafından onlarca yüksek rütbeli komutanın öldürülmesi sonrası bu yöntemden vazgeçildi. Ölüm korkusu ile komutanlar cephe gerisine çekildi ve ön cephedeki askerleri Sovyet döneminden kalan haberleşme sistemleri ile yönlendirmeye başladılar. Fakat bu sistem şifreli olmadığı için kolaylıkla Ukrayna ordusu tarafından çözümlenip daha büyük sorunlar doğurdu. Rus ordusunun telsizlerde paylaştığı bilgiler ise kendilerine uzun menzilli roketler olarak geri döndü.

14 Ekim’de Elon Musk SpaceX ‘in sonsuza kadar Ukrayna’daki Starlink hizmetini fonlayamayacağını yazdı. Bunun üzerinde birçok spekülasyon yapıldı ve aynı gün ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri Pentagon’un “SpaceX ve diğer şirketlerle SATCOM yeterlilikleri hakkında konuşmaya devam ettiğini” söyledi.

Elon Musk 15 Ekim’de başka bir tweet paylaştı. “Lanet olsun… Starlink hala para kaybediyor ve diğer şirketler milyarlarca dolar vergi mükellefi alıyor olsa da biz sadece Ukrayna hükümetini ücretsiz olarak finanse etmeye devam edeceğiz”^[6] dedi. İki gün sonra paylaştığı bir diğer tweette ise Ukrayna’ya sağlanan 25.300 terminalden sadece 10.630 tanesinin aylık hizmet parasının ödendiğini belirtti. Şimdilik Elon Musk’ın Starlink altyapısını aktif tutuyor. Fakat Starlink’in Ukrayna savaşındaki önemi uzmanlar tarafından kabul ediliyor ve bir çözüm bulunması elzem görünüyor.

Bir Veri Şirketi olarak Starlink

Starlink’in elde edeceği en büyük kaynak sadece maddi olarak olmayacaktır. 21. Yüzyılın en büyük kaynaklarından bir tanesi artık petrol değil, veridir. Ne kadar farklı kullanıcıdan veri elde edebilirseniz o kadar geniş kapsamlı bir yapay zekâ tanımlayabilirsiniz. Şu anda dünyanın her yerine internet altyapısı götürebilecek bir tek Starlink bulunuyor. Haliyle bütün dünyadan internet ile ilgili olarak verilerin toplanması yani hangi sitede ne kadar kalınıyor, kullanıcıların en çok yaptığı aramalar, en çok okuduğu haberler, nelere tepki veriyor gibi birçok internet aktivitesinin tek bir sağlayıcı tarafından bütün dünya çapında toplanabilmesinden bahsediyoruz. Google sırf arama motoru ve Google Chrome üzerinden topladığı bu veriler ile devasa cirolar elde etmekte ve çok güçlü yapay zekâ algoritmaları geliştirebilmektedir. Starlink ise Google’ın aksine her türlü veriyi global olarak toplayabilecek kadar geniş bir dağılımda kullanıcı sayısına erişecek.

     Resim 7: Starlink istasyonu.

Kaynak: https://www.starlink.com/rv

Starlink’in şimdiki başarısı ilerleyen yıllarda da devam edecek olursa, aylık üyelik masraflarında ciddi bir azalma olacaktır. 100 Milyon kullanıcıya erişmesi durumunda aylık üyelik ücretinin 50 Euro altına gerilemesi bekleniyor. Bu rakam yine de Türkiye’de birçok insana pahalı gelebilir fakat Starlink 1.000 Mbps hızına ulaştığında tek bir Starlink ile hane başına 100 Mbps hızı bölüşecek şekilde masraflar dağıtıldığında aylık olarak hane başına 5 Euro’ya kadar düşebilecektir. Bu rakam ise birçok hane tarafından karşılanabilir ve hız olarak birçok ülkenin halihazırda sunduğu internet hızından daha yüksek bir hız olacaktır. Aslında 100 milyon kullanıcı demek, istasyon başına 10 kullanıcıdan hesaplarsanız 1 Milyar kullanıcıya tekabül eder. Bu da çok büyük veri akışına sahip olmaktır. Günümüzde 1 milyar kullanıcıya hizmet verebilen başka bir internet altyapısı bulunmamaktadır. Fakat Starlink’i diğer internet sağlayıcılarından ayıran en büyük özellik, herhangi bir altyapı hizmetine gereksinim duymamasıdır. Bu yüzden erişebileceği kullanıcı sayısını belirleyen en büyük etken fiziksel sınırlamalardan çok fiyatı olacaktır. Fiyat ise daha önce bahsettiğimiz gibi kullanıcı sayısı arttıkça düşecektir.

Starlink’in sadece internet hizmeti satarak kar edeceğini düşünmek ise büyük yanılgı olur. Starlink internet hizmetinin yanı sıra askeri uygulamalardan da büyük karlar elde edebilecek. Şimdiden ABD ordusu ile birtakım antlaşmalar imzalanmış durumdadır. Özellikle dron teknolojisinde büyük etkileri bulunmaktadır. Günümüz dronlarının en büyük düşmanı olan Jammerlar Starlink’e ait uydu interneti üzerinde etkili olamıyor. Haliyle Starlink’e bağlanabilen dronlar gelecekte GPS verisi ile uçan dronlara göre çok daha avantajlı hale gelecek. Aynı şekilde dronların elde ettiği görüntüleri hızlıca merkeze ulaştırabilmesi hususunda da Starlink çok daha etkili çalışmaktadır.

Bazı büyük hava yolları Starlink’i uçaklarına entegre etme yoluna gitmekteler. Bu sayede uzun uçuşlarda kullanıcılarına internet hizmetini yüksek bant genişliğinde sağlayabilecekler. Kıtalar arası uçuş yapan şirketler bu bağlantıya sahip olmak zorunda kalacaklar. Birçok insan uçuşu sırasında hızlı internet bağlantısına sahip olmak için havayolu tercihini değiştirebilir.

Sonuç

 Starlink tarafından hayata geçirilin düşük orbit internet bağlantısı ile dünya da hızlı bir değişime girmeye başladı. Starlink aktif kullanıcı sayısı olarak şimdiden 700.000’i geçmiş bulunuyor. Bu sayının 2025 yılına gelindiğinde 40 milyonu bulması bekleniyor. Starlink sayesinde internette uygulanan sansür, kısıtlamaların bir anlamı kalmayacak. Her ne kadar şu anda Starlink bağlantısı için çanak gerekiyor olsa da çok da uzak olmayan bir tarihte bu bağlantının cep telefonları ile yapılabileceğini şahit olacağız. Şu anda bile SpaceX, ABD telekomünikasyon şirketi T-Mobile ile görüşmelere başladı. 2-3 yıl içerisinde çıkacak yeni model cep telefonlarında SpaceX ile entegre olabilme özelliği gelmeye başlayabilir. Bu olduğu zaman ise hükümetler tarafından halka sansür uygulamak, bu şekilde bilgi paylaşımını kısıtlamak imkânsız hale gelecek.

Kaynak: 2https://3dnews.ru/assets/external/illustrations/2020/08/27/1019258/808.jpg

Savaşlarda ise yerel haberleşme ağlarını bozabilecek jammerlar Starlink üzerinde çalışmamaktalar. Bu da Starlink ile haberleşme desteği sağlanan tarafa büyük üstünlük sağlayacaktır. Çin, bu konuda kendi uzay internet programını başlatmış durumdadır. Fakat SpaceX ’in en büyük avantajı uzay programlarında kullandığı roketleri tekrar tekrar kullanabiliyor olması ve rakipleri karşında uzaya uydu gönderme süresinin hem daha hızlı hem de daha düşük maliyetli oluşudur.

İnsanlık tarihinde uzaya toplam gönderilen uydu sayısının 9.000 olduğu ve bu uydulardan sadece 2.000 tanesinin aktif olduğu göz önüne alındığında Starlink’in mevcut 3.500 uydusu ile rakipleri karşısında ne kadar önde olduğu açıktır. Teknolojideki baş döndürücü gelişmeler yakında bu alanda yeni gelişmeleri de beraberinde getirecek ve ülkeler arasında rekabet de kızışacaktır. Bu yarışta var olmak isteyen ülkelerin şimdiden bu tip teknolojilere ve altyapı yatırımlarına ağırlık vermesi gerekmektedir.

KAYNAKÇA:

^[1] Internet Speeds by Country 2022 (worldpopulationreview.com)

^[2] https://twitter.com/elonmusk/status/1573379244268437504

^[3] https://twitter.com/ksadjadpour/status/1583524884621447168?s=20&t=B54RrREOb8jo1YYlhuf3Qw

^[4]ttps://twitter.com/FedorovMykhailo/status/1498392515262746630?s=20&t=RMwDw8FEHmcepsb8aqayiw

^[5] https://www.nytimes.com/live/2022/10/15/world/russia-ukraine-war-news

^[6] https://twitter.com/elonmusk/status/1581345747777179651?s=20&t=2qh0AMDYPDx5BjzI2Q6DeA