ABD Şirketleri ve Rusya’daki Faaliyetleri

ÖZET

Üçüncü ayını geride bıraktığımız Rusya’nın Ukrayna topraklarındaki işgali, çeşitli uluslararası aktörler tarafından farklı boyut ve içeriklerle kınanmıştır. Bu bağlamda, Rusya’da faaliyet gösteren birçok uluslararası firma, söz konusu savaşın karşısında yer aldıklarının bir ifadesi olarak ülkedeki faaliyetlerini sonlandırmıştır. Öte yandan, Rusya-Ukrayna arasındaki krizde adı geçen bir diğer önemli güç olarak ABD, Rusya’nın karşısında duran ve Ukrayna’ya destek veren başat güç olarak şekillenmektedir. ABD yönetimi hem kendi ülkesindeki şirketlere hem de diğer ülkelerin şirketlerine Rusya’ya uygulanan yaptırımların bir parçası olarak Rusya’daki faaliyetlerini durdurma isteğinde bulunmuş ve kimi firmalar bu istek doğrultusunda ülkedeki çalışmalarını durdurmuştur. Yabancı firmaların ekonominin önemli bir bölümünü oluşturduğu Rusya’da ABD merkezli firmalar bu anlamda başta gelmektedir. Bu çalışma, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından hangi ABD merkezli şirketlerin Rusya’daki faaliyetlerini durdurduğunu ve bunun Rusya ekonomisi için ne anlama geldiğini tartışmayı amaçlamaktadır. 

ABD Şirketleri ve Rusya’daki Faaliyetleri

Başta ABD ve Batılı şirketler olmak üzere Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in birliklerini Ukrayna’ya göndermesinden bu yana dünya çapında birçok şirket işgalin karşısında yer almak adına Rusya’daki faaliyetlerini kısıtlamış, durdurmuş ya da tamamen sonlandırmıştır. Ukrayna’nın işgali başladığından beri, 600’den fazla şirket bir şekilde Rusya’daki faaliyetlerinden geri çekilme yoluna gitmiştir.[1] Fast food ve içecek, perakende (giyim ve kozmetik), teknoloji, danışmanlık hizmetleri, petrol ve gaz, eğlence, finans ve otomotiv söz konusu şirketlerin ülkeden çekilerek yaptırımın uygulandığı başlıca sektörlerdir. Rusya’dan geri çekilen firmaların önemli bir bölümünü Amerikan firmaları oluşturmaktadır. Rusya’nın en büyük 10 uluslararası şirketinin içerisinde 2 adet ABD menşeili şirket bulunmaktadır.

Tablo 1: Rusya’daki Uluslararası Şirketler

Kaynak: “Leading foreign companies in Russia in 2020, by revenue”, Statista, https://www.statista.com/statistics/1207885/leading-foreign-companies-in-russia-by-turnover/ (Erişim Tarihi: 31/05/2022).

RF’de Faaliyetlerini Durduran ABD Şirketlerinin İş Hacmi ve Faaliyet Alanları

• Disney: Disney, 7 Mart günü Rusya’da tiyatro yayınlarını durduran ilk eğlence devi oluşmuştur. Şirket, yaptığı açıklamayla “Ukrayna’nın sebepsiz yere işgali ve trajik insani kriz göz önüne alındığında, Pixar’dan yakında çıkacak olan Turning Red de dahil olmak üzere Rusya’da tiyatro filmlerinin gösterimini durdurduklarını” ifade etmiştir.[2] Walt Disney Company (DIS), merkezi Burbank, California’da bulunan küresel bir eğlence ve medya kuruluşudur. Şirketin vizyonu “eşsiz hikâye anlatımının gücüyle dünyanın dört bir yanındaki insanları eğlendirmek, bilgilendirmek ve ilham vermek”tir. Şirket, birçok farklı sektörde faaliyet göstermektedir. En önemli operasyonları arasında medya ağlarını kontrol etmek, parkları ve stüdyo eğlencelerini düzenlenmek, doğrudan tüketiciye yönelik yapımları sunmak vs. yer almaktadır. Disney’in, 2 Ekim 2021’de sona eren mali yıla ilişkin yıllık raporuna göre, toplam geliri bir önceki yıla kıyasla %3 artışla 67 milyar doları aşmıştır. Net gelir ise 2020’deki 2,8 milyar dolarlık zarardan 2 milyar dolarlık kâra yükselmiştir. Şirket, tamamen Rusya’dan çekilmemekle birlikte, içerik ve ürün lisanslaması, Disney Cruise Line faaliyetleri, National Geographic dergisi ve turları, yerel içerik prodüksiyonları gibi birkaç kolunun faaliyetlerini durdurmuştur.[3]
• Warner Bros: Geniş tabanlı bir eğlence şirketi olan Warner Bros, her türlü eğlence ve bunlarla ilgili işlerin yaratılması, üretilmesi, dağıtılması, lisanslanması ve pazarlanmasında dünya lideridir. Bir Warner Media şirketi olan Studio, dünyadaki en başarılı marka koleksiyonlarından birine ev sahipliği yapmaktadır. Studio; sinema filmi, televizyon ve ev eğlencesi prodüksiyonundan ray, dijital dağıtım, animasyon, çizgi roman, video oyunları, ürün ve marka lisanslama ve yayın, DVD ve Blu-ray’e kadar eğlence sektörünün her alanında ön saflarda yer almaktadır. 2019’da Warner Bros Pictures Group, dünya çapında 4,4 milyar dolar gelir elde etmiştir (1,57 milyar dolar yurt içi, 2,85 milyar dolar uluslararası), bu da Studio’nun 4 milyar dolarlık sınırı 10. kez aştığını göstermektedir. Warner Bros, bugüne kadar hem yurtiçinde hem de yurtdışında 19 yıl üst üste 1 milyar dolarlık sınırı aşan tek stüdyo şirketi olmaya devam etmektedir. Bu skor, endüstrinin dünya rekorudur.[4]
• Expedia: Çevrimiçi seyahat rezervasyonu şirketi Expedia, 10 Mart tarihinde Rusya’ya giden ve Rusya’dan gelen seyahat hizmetlerini durdurmuştur. Şirket, Ukrayna’da gelişmeye devam eden olaylardan dolayı üzgün olduklarını ve etkilenen yolcuları, ortakları ve ekip üyelerini desteklemek için ellerinden geleni yapacaklarını bildirmiştir. Şirket, esas itibariyle seyahat ücreti toplayıcıları ve seyahat meta arama motorları olan web siteleriyle ilgilenmektedir. Expedia.com, Vrbo, Hotels.com, Hotwire.com, Orbitz, Travelocity, Trivago ve CarRentals.com söz konusu web siteleri arasında yer almaktadır. Expedia Group’un küresel geliri, 2021’de bir önceki yıla göre yaklaşık %65 artmıştır. Pandeminin başlaması nedeniyle 2020’de keskin bir düşüşle 5,2 milyar ABD dolarına inen şirket geliri, seyahat talebi arttıkça 2021’de 8,6 milyar dolara yükselmiştir.[5]
• ExxonMobil: ExxonMobil yaptığı açıklamada, Japon, Hint ve Rus şirketlerinden oluşan uluslararası bir konsorsiyum adına yürüttüğü proje Sahalin-1 girişiminden çıkmak için operasyonları durdurma sürecini başlattığını duyurmuştur. Şirket, mevcut durum göz önüne alındığında Rusya’daki yeni gelişmelere yatırım yapmayacağını da ifade etmiştir. Sahalin-1, Rusya’daki en büyük uluslararası doğrudan yatırımlardan biridir.[6] Sahalin-1 petrol ve gaz geliştirme projesi, Rusya’nın Uzak Doğusundaki Sahalin Adası kıyılarında yer almaktadır. Chayvo, Odoptu ve Arkutun-Dagi olmak üzere üç açık deniz sahasından oluşmaktadır. Sahalin-1 projesi, Exxon Mobil’in %30 iştirak hissesine sahip bir yan kuruluşu olan Exxon Neftegas (ENL) tarafından yürütülmektedir. Projenin diğer ortakları Japon konsorsiyumu Sahalin Petrol ve Gaz Geliştirme Şirketi (SODECO, %30), Hindistan’ın devlete ait ONGC Videsh (%20) ve Rus petrol şirketi Rosneft’tir (%20).[7]
• Harley & Davidson (HD): Harley-Davidson, Rusya’daki işini askıya aldığını açıklayan ilk büyük motosiklet üreticisi olmuştur.[8] Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesinin ardından 2018’de Rusya Devlet Başkanı Putin, Ukrayna’daki tanıtım çekimlerinde Harley-Davidson motorları sürerken fotoğraflanmıştır.[9] 31 Aralık 2021’de sona eren çeyrek için Harley-Davidson’ın geliri, bir önceki yıla göre %40,15 artışla 1.016 milyar dolara ulaşmıştır. HD, 2021 mali yılının tamamı için yaklaşık 5,3 milyar ABD gelir elde etmiştir. Bu gelirin yaklaşık 800 milyon doları finansal hizmetlerden kazanılmıştır. Aynı yıl, motosiklet satışlarından elde edilen gelir %39’dan fazla artarak 4,54 milyar dolara ulaşmıştır. ABD, 2021’de yaklaşık 126.276 adet satışla Harley-Davidson için en önemli bölgesel pazardır.[10]
• General Motors: GM, bir sonraki duyuruya kadar Rusya’ya yapılan tüm araç ihracatını askıya alacağını bildirmiştir. Detroit merkezli şirketin Rusya’da fabrikası bulunmamakta olup ve Rusya’da sınırlı tedarik zinciri riskine sahiptir (yılda yaklaşık 3.000 araç). General Motors 2021 tam yıl kazançlarını, 10 milyar dolarlık net gelir şeklinde açıklamıştır. Şirket, yeni araçlara yönelik istikrarlı talebin devam ettiğini ve önemli bir yeni ekonomi veya arz olmadığını varsayarak, tam yıl 2022 net gelirinin 9,4 milyar – 10,8 milyar dolar gelir sağlanacağını tahmin etmekte ve FVÖK’ün 13,0 milyar – 15,0 milyar dolar aralığında olmasını beklemektedir.[11]
• Apple: 8 Mart tarihinde Apple, Ukrayna’nın işgali nedeniyle Rusya’daki tüm ürünlerinin satışını durdurduğunu duyurmuştur. Şirket yaptığı açıklamada, Rus işgalinden “derin endişe duyduğunu” ve buna karşılık ülkedeki “tüm ürün satışlarını durdurduğunu” açıklamıştır. Apple ayrıca Rusya içinde Apple Pay gibi dijital hizmetlere erişimi sınırlamak için harekete geçtiğini ifade etmiş ve ülke dışında Rus devlet medya uygulamalarının kullanılabilirliğini de kısıtlamıştır.[12] Dükkanlarını kapatmasının yanı sıra şirket, Apple Pay ve Apple Haritalar gibi diğer hizmetlerini de sınırlandırmıştır.
• Samsung: Samsung Electronics yaptığı açıklamada, “mevcut jeopolitik gelişmeler nedeniyle” tüm ürünlerinin Rusya’ya sevkiyatını askıya aldığını ilan etmiştir. Samsung, 2021’de yaklaşık %26,6 pazar payına sahip olarak Rusya’da akıllı telefon pazarına liderlik etmekte ve onu 2021’de Apple (%23) ve Xiaomi (%19,9) izlemektedir.[13]
• Microsoft: Rusya’da Microsoft ürün ve hizmetlerinin tüm yeni satışlarını askıya aldığını duyurmuştur. Şirket ayrıca, Ukrayna için insani yardım ve yardım çabalarını desteklemek için 35 milyon doların üzerinde bir taahhütte bulunmuştur.[14] Microsoft, Rusya Federasyonu’nda halihazırda kullanılan Windows’un lisanslı sürümlerine, satın alınan oyunlara ve şirketin diğer ürünlerine 2022 Mart ayı sonuna kadar ne olacağı konusunda açıklama yapmamıştır. Son zamanlarda Microsoft’un Rusya’da kârı düşmüştür. 2017’de 1,5 milyar ruble kâr ve 9,8 milyar gelir elde etmiştir. 2020’de ise kâr 724 milyona, gelir ise 6,5 milyara inmiştir.[15]
• PayPal: PayPal 4 Mart’ta Rusya’daki hizmetlerini askıya alacağını duyurmuştur. Şirketin hizmetinin askıya alınması, para transfer aracı Xoom için de geçerlidir.[16] Şirket, “hesap bakiyelerinin yürürlükteki yasalar ve düzenlemelere uygun olarak dağıtılmasını sağlayarak, müşteri çekimlerini bir süre işlemek için çalışmaya devam edecek” açıklamasını yapmıştır.[17]
• McDonald’s: McDonald’s, Rusya’daki yaklaşık 850 restoranını geçici olarak kapattığını bildirmiştir. Şirket, Rusya’da “kalbini ve ruhunu McDonald’s markamıza akıtan” 62 bin çalışanına ödeme yapmaya devam edeceğini söylemiştir. Fast-food zinciri Rusya’daki restoranı kapatarak ülkeyi terk ettikten sonra, Rus hükümeti daha önce McDonald’s markalı restoranların tümünü ‘Vania Amca’ olarak yeniden adlandırmıştır.[18] Dünyaca ünlü marka McDonald’s, 2020’de yaklaşık 4,73 milyar ABD doları net gelir kaydetmiştir. Net gelirde bir önceki yılın yaklaşık 6,03 milyar Amerikan dolarına kıyasla bir düşüş yaşanmıştır. Aynı yıl, McDonald’s 19,21 milyar ABD doları gelir elde etmiştir. 2015’ten 2019’a kadar McDonald’s’ın net gelirinde yıldan yıla büyüme olmuş ve bu da küresel fast food santrali için kârda tutarlı bir artış olduğunu göstermiştir. Buna ek olarak, şirketin net geliri, dünyanın dört bir yanındaki birçok McDonald’s restoranının geçici olarak kapatılmasına neden olan COVID-19 pandemisinin etkisi nedeniyle 2020’de keskin bir düşüş yaşamıştır.[19]
• Coca Cola: 9 Mart tarihinde Rusya’daki faaliyetlerini durduran Coca-Cola yaptığı basın açıklamasında, “Coca-Cola Şirketi bugün Rusya’daki faaliyetlerini durdurduğunu duyurdu. Kalbimiz, Ukrayna’daki bu trajik olayların akıl almaz etkilerine katlanan insanlarla birlikte.” sözlerine yer vermiştir. Coca-Cola ürünleri ilk olarak 1980 yılında Rusya pazarına girmiş ve 1992 yılında Rusya, Coca-Cola ürünlerinin ürettiği ilk fabrikalarını açmıştır. Coca-Cola’ya göre, şirket bugün Rusya’da 7.000’den fazla kişiyi istihdam etmekte ve 2018’de Rusya’nın GSYİH’sının %0,2’sini (195,2 milyon rubleye eşdeğer) üretmektedir.[20]
• Starbucks: Starbucks, Rusya ve Ukrayna pazarlarında çok büyük bir varlık göstermemektedir. Şirketin Rusya ve Ukrayna’da toplam 130 mağazası bulunmaktadır. Şirketin Rusya’daki kazancı, küresel gelirinin %1’inden daha azına tekabül etmektedir. Bu mağazaların her biri lisanslı yerlerdir, bu nedenle Seattle merkezli şirketin kendisi bunları işletememektedir. Ancak, şirketin yaptırımı ticari faaliyetlerde Starbucks ürünlerinin nakliyesini duraklatma ve mağazaları geçici olarak kapatmayı içermektedir. Şirket, Rusya’da yaşayan yaklaşık 2.000 çalışanına destek sağlayacağını duyurmuştur.[21]
• Deloitte: Deloitte, 140’a yakın ülkede, 700 ofiste çalışmakta olan 150,000 personeli ile muhasebe, denetim, vergi ve yönetim danışmanlığı hizmeti sunan dünyanın en büyük uluslararası firmalarından birisidir. Rusya ve Beyaz Rusya’da ise Deloitte’un 3.000 çalışanı bulunmaktadır.[22] Şirketin 2020’deki toplam geliri 47,6 milyar dolar olup 2021’de ise toplam gelir 50,2 milyar dolara ulaşmıştır.[23] Şirket dünyanın dört bir yanındaki bağımsız firmalarla müşterilere denetim ve güvence, danışmanlık, risk ve finansal danışmanlık, risk yönetimi, vergi ve ilgili hizmetler sağlamak için iş birliği yapmak üzerine faaliyet göstermektedir.[24]
• McKinsey & Company: Geçmişte Suudi Arabistan ve Çin gibi anti-demokratik ülkelerdeki çalışmaları nedeniyle ağır eleştirilmiş McKinsey, Rus devletine ait kuruluşlarla mevcut çalışmalarını durduracağını ve hükümet için çalışmaya son verdiğini bildirmiştir. Şirket, en büyük 30 Rus şirketinden 21’ine hizmet vermektedir.[25] McKinsey & Company, şirketlere ve diğer kuruluşlara stratejik tavsiyelerde bulunmak üzere çalışmaktadır.

Tablo 2: Rusya’daki anlaşmalarını tamamen durduran/Rusya’dan tamamen çıkan ABD şirketleri

Kaynak: “Almost 1,000 Companies Have Curtailed Operations in Russia—But Some Remain”, Yale School of Management, https://som.yale.edu/story/2022/almost-1000-companies-have-curtailed-operations-russia-some-remain (Erişim Tarihi: 01/06/2022).

Yabancı Menşeli Şirketlerin Rus Pazarından Çekilmelerinin Rusya’daki Sektörler Üzerindeki Kısa, Orta Ve Uzun Vadede Muhtemel Etkileri

Tüm sektörler adına genel bir tahmin yürütüldüğünde, kısa vadede çekilmelerin süreceği muhtemeldir. Rusya’dan çekilen herhangi bir sektör liderinin diğerleri üzerinde baskı yaptığı görülmektedir. Örneğin, Apple’ın çekilmesi gözleri Samsung’a yöneltmiş, Rusya’da lider Samsung’un da ülkeden çekilmesi için uluslararası baskı oluşturulmuştur. Siyasi liderler veya STK üyeleri, aynı sektörden firmaları birbirine örnek göstererek baskı yapmakta ve zincirleme bir geri çekilme faaliyeti yürütmektedir. Kısa vadede bu zincirlemenin büyümesi muhtemeldir.

Orta vadede, dev şirketlerin ayrıldığı ve monopolizasyonun azaldığı bir Rusya pazarı ilgi çekici bir hâl alabilir. Bu, bazı şirketlerin geri çekilme sürecini uzatmasıyla ya da pazara girmesiyle gerçekleşebilir. Rusya’dan çekilen McDonald’s’ın en büyük rakibi Burger King’in çekilmeye yönelik baskılarına direnmesi buna bir örnek olarak gösterilebilir.

Uzun vadede ise devletler, STK ve sosyal medya yolu aracılığıyla halk, Rus pazarındaki şirketlere boykot düzenleyebilir. Hala Rus pazarında varlık gösteren şirketler ifşa edilip hedef tahtası haline getirilebilir; böylece Rus pazarının terk edilmesi adına güçlü bir baskı mekanizması oluşturabilir. Öte yandan, rublenin günden güne değer kaybetmesi ve bu sürecin devam etmesi, uzun vadede şirketlerin imajının zedelenmesine ve kayıplarını telafi edememesine sebebiyet verecektir. Bu nedenle de şirketlerin Rusya’da faaliyetlerine devam etmesi anlamsızlaşacaktır. Özel konumları sebebiyle bazı sektör ve firmaları ayrıca incelemek gerekmektedir.

McKinsey & Company, Rusya’daki varlığı boyunca Pentagon ile hassas güvenlik sistemleriyle ilgili sözleşmeler aracılığıyla federal boyutta birliktelik yürütmüştür. Firmanın Rusya’dan edindiği komisyonlar yüz milyonlarla ifade edilmektedir. Rus işgalinin ardından, ülke ile çok fazla iç içe girdiği için eleştirilen şirketin Rus oligarkları ve Çinli iş liderleriyle onlarca yıllık kazançlı anlaşmalarla aracılığıyla kurduğu derin bağları nedeniyle çıkar çatışması yaşamaktadır. Şirketin ülkedeki en iyi ajans müşterisi olan Rusya Savunma Bakanlığı ile imzaladıkları federal sözleşmeler aracılığıyla 850 milyon dolardan fazla para kazandığı iddia edilmektedir. McKinsey, Başkan Joe Biden’ın göreve başlamasından bu yana Rusya Savunma Bakanlığı ile 10 yeni proje üzerinde çalışmaya başlamıştır. Kendisine yöneltilen yoğun baskılar dolayı Rusya’dan çekilmek kararı alsa da şirketin kurduğu derinlikli bağları koparması kısa vadede üstesinden gelebileceği bir durum olmamakla birlikte, şirket bu çatışmada kendi çıkarını korumayı ve söz konusu bağları koparmamayı da seçebilir.[26]

Ülkedeki Muhasebe & Danışmanlık sektörü, 4 büyük lider şirketin ülkeden çekilmesi ile zor bir durum içerisine girmiştir. Sektörün 4 lideri de Deloitte (ABD), EY(Birleşik Krallık), KPMG (Hollanda) ve PwC (Birleşik Krallık) şu anda ülkeden çekilme kararı almış ve bunu gerçekleştirmek üzere gerekli prosedürlerle boğuşmaya başlamıştır. KPMG, Gazprombank ve Lukoil için çalışırken EY, Rosneft, VTB Bank ve Evraz’ı denetlemektedir. PwC, Sberbank ve PhosAgro ve hatta Rusya’nın Merkez Bankası ile çalışmıştır. Deloitte, Rusya’nın en büyük altın üreticisi Polyus’u denetlemektedir. Rusya’nın sektördeki bu isimlerle girdiği derin ilişkilerin ortadan kalkması, ülke için zor bir tecrübe olabilir.[27]

Söz Konusu Şirketlerin Muhtemel Kayıpları: ABD, Küresel Ekonomi Ve Piyasalar Üzerindeki Etkileri

Avrupa, Harley & Davidson’ın ABD’den sonra perakende satışları açısından en büyük ikinci pazarı konumundadır. Bu pazarda Rusya’nın oldukça büyük bir varlığı vardır. Şirket, ülkeye göre satış rakamları sunmamaktadır; ancak 2021 motosiklet satışlarının %31’i ve 2020 satışlarının %36,9’u, Rusya’yı içeren Avrupa kolundan gelmektedir. Bu şirketin satışlarında aksama olacağı ve şirketin hissedilir bir kayba uğrayacağı şeklinde yorumlanabilir.[28]

Yukarıda bahsedilen Muhasebe & Danışmanlık sektörünün ülkeden çekilmelerinin kendileri üzerinde nasıl bir etki yaratabileceğine bakıldığında, faaliyet durdurmalarında Rusya kadar etkilenmeyecekleri görülebilir. Rus firmalarının satışları, Büyük dörtlünün yıllık 167 milyar dolarlık küresel gelirlerinin sadece küçük bir kısmını oluşturmaktadır. Bu firmalar, Rus pazarında yer almalarının ana nedeni olarak çok uluslu gruplar için “bir durak noktası” teşkil etme niyetinin altını çizmişlerdir. Yani, Rusya’nın pazarına ihtiyaç duymadıklarını ancak çok uluslu bir kartelaya sahip olmak niyeti ile Rusya’da faaliyet gösterdiklerini anlatmışlardır.[29] Dolayısıyla, bu firmaların ülkede faaliyetlerini durdurmaları ekonomik açıdan çok da zarara sokmayacaktır. Öte yandan, şu anda Rusya’da bu alandaki sektörel boşluk da başka firmalar tarafından cazip görülebilir.

Yaptırımlara destek vermeyen ülkelerin firmaları Rusya’dan çekilme konvoyuna katılmama tutumu sergileyebilir. Hala ülkeden çekilmemesi ile tepki toplayan Burger King’in sahibi olan Restaurant Brands International, Rus satış noktalarının değiştirilmesi kolay olmayan “uzun süredir devam eden yasal anlaşmaları” bulunan franchise sahipleri tarafından işletildiğini ve kapatmanın bu nedenle gerçekleştirilemediğini aktarmıştır. Franchising aracılığıyla iş yapan firmalar için sözleşme iptallerinden doğacak olan ek davalar ve tazminat ödemeleri, geri çekilmemek adına bir gerekçe olarak sunulabilir.

Tablo 3: Rusya’daki faaliyetlerini aynı şekilde sürdüren ABD şirketleri

Kaynak: “Almost 1,000 Companies Have Curtailed Operations in Russia—But Some Remain”, Yale School of Management, https://som.yale.edu/story/2022/almost-1000-companies-have-curtailed-operations-russia-some-remain (Erişim Tarihi:01/06/2022).

Tablo 4: Rusya’daki faaliyetlerini aynı şekilde sürdüren şirketler.

Kaynak: “Almost 1,000 Companies Have Curtailed Operations in Russia—But Some Remain”, Yale School of Management, https://som.yale.edu/story/2022/almost-1000-companies-have-curtailed-operations-russia-some-remain (Erişim Tarihi: 01/06/2022).

Tablo 5: Rusya’daki faaliyetlerini aynı şekilde sürdüren şirketler (devamı)

Kaynak: “Almost 1,000 Companies Have Curtailed Operations in Russia—But Some Remain”, Yale School of Management, https://som.yale.edu/story/2022/almost-1000-companies-have-curtailed-operations-russia-some-remain (Erişim Tarihi: 01/06/2022).

Tablo 6: Rusya’daki faaliyetlerini sürdüren ancak geleceğe yönelik faaliyetlerini erteleyen ABD şirketleri

Kaynak: “Almost 1,000 Companies Have Curtailed Operations in Russia—But Some Remain”, Yale School of Management, https://som.yale.edu/story/2022/almost-1000-companies-have-curtailed-operations-russia-some-remain (Erişim Tarihi: 01/06/2022).

Sonuç

Rublenin değerinin ilerleyen günlerde şu an ki gibi seyredip etmeyeceği, firmaların karar alma süreçlerini etkileyecektir. Ancak, ekonomik savaşı kazanmak için önce hegemonik savaşı kazanması gerektiğini bilen Amerikan ve Batı hükümetleri, firmalarını bu gerçeğe uygun yönlendirecektir. AJ Bell Yatırım Direktörü Russ Mould’un da dediği gibi, şirketler ‘doğru olanı’ yapmanın peşinden gitmekte ve bu sebeple Rusya’dan çekilmeyi görev bilmektedir.[30] Rusya karşıtı bir firma profilinin, kâr marjı açısından uzun vadede daha büyük bir getirisi olacağına inandıkları düşünülebilir.

Kaynakça:

[1] “Over 600 Companies Have Withdrawn from Russia—But Some Remain”, Yale School of Management, https://som.yale.edu/story/2022/over-600-companies-have-withdrawn-russia-some-remain, (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[2] “Statement from The Walt Disney Company in Response to the Crisis in Ukraine”, The Walt Disney Company, https://thewaltdisneycompany.com/statement-from-the-walt-disney-company-in-response-to-the-crisis-in-ukraine/, (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[3] “Disney ‘Taking Steps to Pause’ All Business in Russia”, Variety, https://variety.com/2022/film/news/disney-halts-business-russia-1235201223/, (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[4] “COMPANY OVERVIEW”, Warner Bros, https://www.warnerbros.com/studio/about/company-overview, (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[5] “Revenue of Expedia Group, Inc. worldwide from 2007 to 2021”, Statista, https://www.statista.com/statistics/269387/revenue-of-expedia/#:~:text=The%20global%20revenue%20of%20Expedia,2021%2C%20as%20travel%20demand%20increased., (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[6] “ExxonMobil to discontinue operations at Sakhalin-1, make no new investments in Russia”, ExxonMobil, https://corporate.exxonmobil.com/News/Newsroom/News-releases/2022/0301_ExxonMobil-to-discontinue-operations-at-Sakhalin-1_make-no-new-investments-in-Russia,  (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[7] “Sakhalin-1 Oil and Gas Project”, NS Energy, https://www.nsenergybusiness.com/projects/sakhalin-1-oil-and-gas-project/, (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[8] “HARLEY-DAVIDSON SUSPENDS ALL BUSINESS TO RUSSIA FOLLOWING UKRAINE INVASION”, Visor Down, https://www.visordown.com/news/industry/harley-davidson-suspends-all-business-russia-following-ukraine-invasion, (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[9] “Harley-Davidson pulls out of Russia following Ukraine invasion”, Bennetts, https://www.bennetts.co.uk/bikesocial/news-and-views/news/2022/march/harley-davidson-withdraws-russia-ukraine, (Erişim Tarihi: 02.04.2022).

[10] “Harley-Davidson’s worldwide revenue for the financial years 2020 and 2021”, Statista, https://www.statista.com/statistics/267311/worldwide-motorcycle-revenue-of-harley-davidson/, (Erişim Tarihi: 03.04.2022).

[11] “GM Reports 2021 Full-Year and Fourth-Quarter Results, Including Record Earnings”, Corparate Newsroom, https://media.gm.com/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/emergency_news/2022/earnings/0201-earnings.html#:~:text=DETROIT%20%E2%80%93%20General%20Motors%20Co.,%2Ddiluted%2Dadjusted%20of%20%247.07., (Erişim Tarihi: 03.04.2022).

[12] “Apple suspends all product sales in Russia”, CNN, https://edition.cnn.com/2022/03/01/tech/apple-russia/index.html, (Erişim Tarihi: 03.04.2022).

[13] “Samsung suspends product shipments to Russia”, Tech Crunch, https://techcrunch.com/2022/03/06/samsung-suspends-product-shipments-to-russia/, (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[14] “Microsoft suspends new sales in Russia”, Microsoft, https://blogs.microsoft.com/on-the-issues/2022/03/04/microsoft-suspends-russia-sales-ukraine-conflict/, (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[15] “Microsoft will leave Russia”, Pledge Times, https://pledgetimes.com/microsoft-will-leave-russia/, (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[16] “PayPal has suspended its services in Russia, condemning the country’s ‘violent military aggression’ in its invasion of Ukraine”, Insider, https://www.businessinsider.com/paypal-suspends-services-in-russia-in-response-to-ukraine-invasion-2022-3, (Erişim Tarihi: 03.04.2022).

[17] “PayPal suspends its services in Russia over Ukraine war”, CNBC, https://www.cnbc.com/2022/03/05/paypal-suspends-its-services-in-russia-over-ukraine-war.html#:~:text=In%20a%20letter%20addressed%20to,over%20its%20invasion%20of%20Ukraine., (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[18]“Josh Gerben”, Twitter, https://twitter.com/JoshGerben/status/1504082125968007174?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1504082125968007174%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.marca.com%2Fen%2Flifestyle%2Fworld-news%2F2022%2F03%2F20%2F62373432e2704e99b98b4577.html, (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[19] “Net income of McDonald’s Corporation worldwide from 2005 to 2020”, Statista, https://www.statista.com/statistics/219420/net-income-of-the-mcdonalds-corporation/#:~:text=Globally%20famous%20brand%20McDonald’s%20recorded,billion%20U.S.%20dollars%20in%20revenue., (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[20] “Coca-Cola withdraws business from Russia while other companies remain”, Food Navigator-USA, https://www.foodnavigator-usa.com/Article/2022/03/09/coca-cola-withdraws-business-from-russia-while-other-companies-remain#:~:text=Coca%2DCola%20is%20the%20latest,PepsiCo%2C%20Starbucks%2C%20and%20McDonald’s., (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[21] “Starbucks suspends business in Russia as Putin’s forces press attack in Ukraine”, CNBC, https://www.cnbc.com/2022/03/08/starbucks-suspends-all-business-in-russia-as-putins-forces-attack-ukraine.html, (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[22] “Accountants EY and Deloitte sever ties with Russia”, Reuters, https://www.reuters.com/world/europe/accounting-firm-ey-joins-pwc-kpmg-severing-ties-with-russia-operations-2022-03-07/, (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[23] “Revenue of Deloitte worldwide from 2006 to 2021”, Statista, https://www.statista.com/statistics/269013/deloitte-revenue-worldwide/, (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[24] “About Deloitte”, Deloitte, https://www2.deloitte.com/an/en/footerlinks/about-ddc.html, (Erişim Tarihi: 04.04.2022).

[25] “McKinsey & Company’s response to the Russian invasion of Ukraine”, Consultancy.EU, https://www.consultancy.eu/news/7436/mckinsey-companys-response-to-the-russian-invasion-of-ukraine, (Erişim Tarihi: 05.04.2022).

[26] “Amid Geopolitical Strife, US Corporate Giant McKinsey Has Deep Business Ties In Russia And China”, The Federalist, https://thefederalist.com/2022/02/23/amid-geopolitical-strife-us-corporate-giant-mckinsey-has-deep-business-ties-in-russia-and-china/, (Erişim Tarihi: 05.04.2022).

[27] “The Big Four face a fraught exit from Russia”, Financial Times, https://www.ft.com/content/e81be5c6-8c6f-42fe-9bed-92099882aaaa, (Erişim Tarihi: 06.04.2022).

[28] “Harley suspends business, bike shipments to Russia”, Reuters, https://www.reuters.com/business/harley-suspends-business-bike-shipments-russia-2022-03-01/, (Erişim Tarihi: 06.04.2022).

[29] “The Big Four face a fraught exit from Russia”, Financial Times, https://www.ft.com/content/e81be5c6-8c6f-42fe-9bed-92099882aaaa, (Erişim Tarihi: 06.04.2022).

[30] “Should Investors be Worried About Dividend Cuts?”, Morningstar, https://www.morningstar.co.uk/uk/news/194638/should-investors-be-worried-about-dividend-cuts.aspx, (Erişim Tarihi: 06.04.2022).